Emosional Manipulyasiya – Gaslighting

Gaslighting ilk dəfə 1938-ci ildə Patrick Hamiltonun “Qaz İşığı” trillerində toxunulmuş bir mövzudur. 1944-cü ildə filmə uyğunlaşdırılmış və Gaslighting adı ilə tamaşaçılarla görüşmüşdür. Film; Onun həyat yoldaşını aldatma və hilə ilə manipulyasiya edib reallıq qavrayışını itirməsi, qadının özündən şübhələnərək, ərinin reallıq toru ilə yaşamağa başlaması və psixoloji cəhətdən zəifləməsi haqqında psixoloji trillerdir. Termin ilk dəfə 1980-ci illərdə psixologiya ədəbiyyatında münasibət zamanı psixoloji və emosional olaraq tətbiq edilən manipulyasiyanı təsvir etmək üçün istifadə edilmişdir.

Gaslighting nədir?
Gaslighting – şəxsin sənə öz qavrayışını qəbul etdirmək, sənin üzərində hökmranlıq etmək, nəzarətini artırmaq üçün reallıq qavrayışını dəyişdirməyə yönəlmiş qəfil və manipulyasiya davranışıdır; Bu psixoloji və emosional zorakılığın bir növüdür. Bu cür təhqiramiz davranış formalarına işgüzar, ictimai və siyasi həyatda, eləcə də ikitərəfli münasibətlərdə rast gəlmək olar.
Bu emosional manipulyasiya proseslərindən birincisi sui-istifadə edənin özünə heyranlıq prosesidir; qurban elə bir mərhələdədir ki, o, münasibətlərini və özünü dəyərli görür və fikirlərini bölüşür; lakin ikinci mərhələ keçdikdə, zorakılığa məruz qalan şəxsin hiss və düşüncələri devalvasiyaya məruz qalır; Özünə dəyərli olduğunu izah etməyə, özünə haqq qazandırmağa çalışır, amma onu dinləmir, nəzərə almırlar. Üçüncü mərhələdə qurban da özünü dəyərsiz hiss edir, problemin özündə olduğunu zənn edir, ümidsizdir və depressiya prosesinə girib və öz sui-istifadə edəndən asılı vəziyyətə düşüb. Hər şeyin yaxşı başladığı və yavaş-yavaş pisləşdiyi proseslər olduğundan, bu vəziyyətdə olduğunuzu başa düşmək çox çətindir.

Emosional manipulyasiyaya məruz qalan insan özünü psixoloji və emosional cəhətdən günahkar səhv və qeyri-adekvat hiss etməyə başlayır, onun xatirələri və reallıq hissi zədələnir, ona görə də digər insandan asılılıq artır. Bu şərtlər altında özünə inamını itirdiyi üçün münasibətdən uzaqlaşmaq üçün aciz hiss edir.

Emosional manipulyasiyaya məruz qalmış kəsin və manipulyasiya edən kəsin psixoterapevtdən psixoloji dəstəyə ehtiyacı var. Bu özünə inamı bərpa etmək və sonradan sağlam münasibətlər qurmaq üçün vacibdir.